Een unieke look scoren én tegelijkertijd de goede zaak steunen, dat is één van de vele zonnige kanten van fair fashion. Wie de kledij van bezieler Bharat Shrestha koopt, draagt bij aan de goede doelen die hij oprichtte in zijn vaderland Nepal.
Een unieke look scoren én tegelijkertijd de goede zaak steunen, dat is één van de vele zonnige kanten van fair fashion. Wie de kledij van bezieler Bharat Shrestha koopt, draagt bij aan de goede doelen die hij oprichtte in zijn vaderland Nepal.
Bharat Shrestha is geboren in Kathmandu, de Nepalese hoofdstad. Voor zijn studies reisde hij af naar België. Door omstandigheden moest hij zijn droom om geneeskunde te studeren opbergen. Zo kon een nieuwe lotsbestemming ontstaan. Betekenisvol zijn voor anderen is iets wat blijft doorschemeren in zijn verhaal.
Oorspronkelijk opende Bharat dertien jaar geleden Yak & Yeti, de winkel stond toen in teken van fairtrade producten van Nepalese makelij. In die tijd gingen er al kledij en sieraden en ook zaken als wierook en beeldjes over de toonbank. “Door eerlijke producten uit Nepal in België te verkopen, wou ik de lokale bevolking helpen. De winst investeerde ik in het weeshuis dat ik in Nepal had opgericht.”
Voor Bharat een tweede bestelling plaatste bij de lokale fair trade kledijfabrikant, moesten er hem enkele vragen van het hart. Waar komen de grondstoffen en kleurstoffen vandaan? Hoe worden de werknemers behandeld? Antwoorden kwamen er niet. Ook een bezoek aan de fabriek werd geweigerd. Bharat rook onraad. “Ik wilde vermijden dat mijn geld enkel in de zakken van de grote baas terecht zou komen. Op een dag kwam ik op straat een medewerker uit de fabriek tegen. In dat gesprek kreeg ik bevestigd dat de werknemers met hun karige loon niet toekwamen om een woning of eten en drinken te kopen. Allesbehalve fair.” Om die reden zette Bharat de samenwerking stop. Dat maakte de baas kwaad. Hij móést weten wie zijn mond had voorbijgepraat, en legde zijn werknemers op de rooster. Niemand biechtte iets op, waarop 7 mensen uit het atelier hun ontslag kregen.
Bharat was in shock door de mensonterende omstandigheden maar bleef niet bij de pakken zitten. Terplekke bood hij die 7 mensen een job én een eerlijke verloning aan. 2008 zou dan ook een sleuteljaar worden in het verhaal van Yak & Yeti. In zijn thuisstad Kathmandu vond hij een studio waarin zijn kersverse werkkrachten aan de slag konden. “Op dat moment had ik weinig ervaring met textiel en confectie. Beginnen deden we met 2 naaimachines en enkele meters stof. De eerste stuks waren miskleunen maar na een tijdje raakten we op dreef. Met vallen en opstaan leerde ik patronen maken en kleren ontwerpen.” Al van in het prille begin was het zonneklaar dat alle kledij en accessoires uitsluitend met natuurlijke materialen vervaardigd zouden worden. Het atelier werkt met biologisch katoen, hennep, wol, zijde en gerecycleerde materialen, telkens met respect voor mensen, dieren en onze planeet.
De zelfgemaakte kleren verkochten als zoete broodjes in de Yak & Yeti Fair Wear shop. Fair gemaakte kledij aan faire prijzen, dat is zijn principe. Al gauw maakte Bharat van kleren zijn hoofdbezigheid. In 2012 was zijn team al uitgegroeid tot 22 mensen, intussen actief vanuit een groter atelier aan de rand van de hoofdstad. Ook schonk het weeshuis toen al 24 kinderen een warme thuis. “De verkoop ging goed en twee jaar lang waren de zaken booming. Zelfs uit Parijs en Londen kochten fairtradeshops onze kledij aan.”
Eindelijk goed op dreef en net op dat kantelpunt toont Moeder Natuur haar verwoestende kracht. In 2015 reduceert een aardbeving het atelier en weeshuis tot ruïnes.
Bharat zat met de handen in het haar. Met zo’n tegenslag en beperkte financiële middelen richtte hij zich tot de Gentenaren en zijn vaste klanten. ‘Help ons en het project in Nepal’ stond er te lezen op de poster aan zijn venster. “Die actie kreeg al snel vaart, mensen stapten de winkel binnen om te vragen of ze konden helpen. Enkele winkeleigenaars zetten inzamelpotjes uit en onder andere Oxfam deed een donatie. Toen heb ik de warmte en verbondenheid van de mensen tegenover onze collega’s en kinderen in Nepal enorm gevoeld. Zovelen wilden de handen uit de mouwen steken. Ze stampten een actie uit de grond, deden er alles aan om mij te helpen. Zo kon ook de vzw opgericht worden, samen met enkele lokale ondernemers: ‘De vrienden van Bharat’. Alle giften in die vzw gaan rechtstreeks naar het weeshuis in Nepal.”
Zo worden de basisbehoeften voorzien maar is er ook onderdak, medische zorg en basisonderwijs voor de weeskinderen, de kroost van zijn werknemers en andere kinderen die opgroeien in arme families. Via Yak & Yeti Fair Wear gaan er centen naar zijn werkgelegenheidsproject, met opleidingen voor ongeschoolden. Daarin is er bijzondere aandacht voor het welzijn van kwetsbare personen, zoals mensen met een fysieke of mentale beperking. Na een kosteloze opleiding kunnen zij aan de slag in het atelier, waar ze een eerlijk loon en indien nodig ook onderdak krijgen.
Bharats doel is om zoveel mogelijk mensen een toekomst te bieden en een structurele bijdrage te leveren aan de levenskwaliteit in Nepal. “Ik ben er geboren en heb de kans op een beter leven gegrepen. Dat wil ik doorgeven aan de lokale bevolking.”
De modeindustrie is één van de meest vervuilende ter wereld. Een bedrijf als Zalando haalde in 2019 een winst van 6,48 miljard euro, stond onlangs in de krant te lezen. Bharat: “Dergelijke omzetten brengen geld in het laatje voor de grote bonzen, terwijl de werknemers het moeten doen met een hongerloon. Zij maken miljoenenomzetten zonder zich ook maar iets aan te trekken van de gevolgen. Het klimaat gaat kapot, wereldwijd is er armoede en als consument dragen wij bij aan die problemen door de bedrijven te sponsoren die dat veroorzaken. Het is aan ons om dit een halt toe te roepen en zélf voor een verandering te zorgen. Door anders te kopen maak je echt een verschil. Geef geld uit in lokale zaken en kies voor producten die met zorg en liefde gemaakt zijn.”
Een klant die zijn drie stuks komt afrekenen, verkondigt fier; “Ik ben volledig uitgedost in Yak en Yeti”. Een wandelend catalogusmodel, zowaar. Ook hij begon anders te denken, vertelt de man, inpikkend op Bharats woorden: “Altijd gaat het over: hoe kunnen we daaraan verdienen? De economie maakt ons afhankelijk, we zijn verwend geraakt. Een indiaangezegde luidt als volgt; ‘Pas als de laatste vis is opgegeten en de laatste druppel water is opgedronken, zal de mens denken; wat hebben wij gedaan?’ Hopelijk komt het niet zo ver. Gelukkig zijn heel veel mensen wakker aan het worden en beginnen ze te beseffen dat verandering nodig is. Voor mij is het dan ook belangrijk om hier te kopen. Dat is ook geen opgave, het zijn heel leuke kleren.”
Fair fashion heeft de hardnekkige reputatie prijzig te zijn. “Ecologisch kopen is niet duur”, reageert Bharat. “In de grote winkels kopen is amper te vermijden, ze zijn overal en heel toegankelijk. Maar toch is het belangrijk om te weten dat de grote kledingketens au fond dure winkels zijn. Koop je er een T-shirt voor een prikje, dan gaat dat elke keer de kassa rinkelt ten koste van de mensen, onze gezondheid, de planeet,…” Grote ketens gebruiken synthetische materialen en chemische kleurstoffen. Ook doen ze aan massaproductie, zo plukken ze de vruchten van de schaalvoordelen waardoor de kledij spotgoedkoop geprijsd kan worden. Wat in de rekken blijft hangen wordt vaak verbrand omdat het voor hen de goedkoopste wijze is om afval weg te werken. “Maak de optelsom van de vervuilende kleurstoffen, uitgeputte grondstoffen, lage lonen, et cetera en op het einde van de rit betaal je tien keer meer. We krijgen te kampen met allergieën, burn-outs, depressies en ga zo maar door. Voor goedkoop betalen we een veel te dure prijs.”
Yak & Yeti is Bharats bijdrage voor de mens en de planeet. “Ik kan alleen maar hopen dat grote ketens gaan volgen. Elk budget dat ze vrijmaken, hoe klein ook, om bijvoorbeeld bossen te planten juich ik toe.” Rijkdom zit voor Bharat in het delen. “Wat is rijk en wat is arm? Mijn vrouw en ik leven bewust en zuinig. Toch ben ik rijk in mijn hart, ziel en hoofd. Je leeft maar zo kort en als morgen mijn laatste dag is, dan wend ik mij liever tot de vele vriendschap en liefde in mijn leven, dan naar een grote spaarpot. Het grote geluk schuilt in vrij zijn en waarderen wat je hebt.”
Yak & Yeti, Mageleinstraat 13, Gent
Melissa werkt als freelancejournaliste en schrijft het liefst over psychologie, relaties en duurzaamheid. Haar hart klopt voor boeketjes van lokale bloemenboeren, voor parels van outfits scoren in tweedehandsgoudmijnen en fair fashion shops, voor liever en bewuster leven over de hele lijn.
