De groene long van onze planeet lijdt onder de mode-industrie. Dat stelt de Braziliaanse professor Luciana Duarte, die onderzoek doet naar de impact die modebedrijven hebben op het Amazonewoud. De lokale bevolking betrekken kan pas een oplossing zijn als merken hun werk blijven waarderen. ‘Anders houd je hen een droom voor en neem je die weer af zodra de mode verandert.’

‘Wij hebben geen ongeluk gehad zoals Rana Plaza in Bangladesh. Maar wat er in Zuid- en Zuidoost-Azië gebeurt, gebeurt ook in Brazilië. Alleen is het niet zichtbaar. En wat niet zichtbaar is, is gevaarlijk.’

De Braziliaanse professor Luciana Duarte is ontwerper, onderzoeker en sociaal activist. Voor Ethical Fashion Brazil neemt ze de impact van de mode-industrie op het Amazonewoud onder de loep.

‘Hoe sla je munt uit de Amazone?’, vraagt ze tijdens het Fair Fashion Fest. ‘Het meest winstgevend is de veeteelt’, beantwoordt ze haar eigen vraag. Die veeteelt is van vitaal belang voor de vlees- en leerindustrie. ‘Die grote veeteeltbedrijven veroorzaken ontbossing in het regenwoud.’

Vanuit de overheid is er geen controle op hoeveel ontbossing er juist plaatsvindt, legt Luciana uit. ‘We hebben wel satellietbeelden en software, maar lokale bewaking is er niet. Bedrijfsleiders en boeren kunnen mensen die in het bos leven zomaar aan de kant schuiven of zelfs vermoorden.’

Zo maakt Luciana pijnlijk duidelijk dat het Amazonewoud heel erg afgelegen is, uit het zicht van iedereen. ‘Dat zijn juist de gebieden waar modebedrijven naartoe trekken. Daar kunnen ze misbruik maken van de situatie, zonder dat iemand het ziet.’

Er mogen wel bedrijven zijn in het regenwoud, stelt Luciana, maar zij moeten duurzaam en eerlijk te werk gaan. De bedrijven die nu in het Amazonewoud gevestigd zitten en de toekomst van het bos bepalen, zetten druk op de inheemse bevolking. ‘Ze maken misbruik van mensen die niet eens weten hoe ze hun naam moeten schrijven.’

Luciana spreekt al zo lang over duurzame mode dat het haar verbaast dat we het hier moeten blijven over hebben: de noodzaak zou toch al lang duidelijk moeten zijn? ‘Maar het is moeilijk om te bepalen wat fair is in het bos’, beseft ook zij. ‘We hebben het vaak over technologie en materialen, of die beter kunnen. Een veel lastigere vraag is hoe je met de mensen in het bos overlegt. Hoe communiceer je je werkwijze aan hen? Als je als bedrijf wil zorgdragen voor het bos, dan moet je dat kunnen aantonen aan de mensen die er leven. Die menselijke connectie is belangrijk.’

(Foto: Luciana Duarte, Ethical Fashion Brazil)

Als onderzoeker en activist denkt Luciana na over wat dan wel duurzaam is. Zij ziet merken wel communiceren over duurzame materialen en de nood aan een circulaire economie, maar dat alleen vindt ze een zwaktebod. ‘Merken spreken vooral over dingen die ze kunnen toevoegen aan hun lijn, niet hoe ze hun impact kunnen verminderen.’

Als merken lokale ambachtslui betrekken in het proces, bijvoorbeeld, dan is dat maar voor enkele collecties, als marketingstunt. ‘Maar merken blijven niet ter plaatse.’ Dat werkt ontwrichtend, legt de onderzoeker uit, want mensen zien het leven niet als een cyclus van ups en downs: eens we iets hebben, willen we dat niet meer verliezen.

‘Een groep van ambachtslui die altijd arm geweest is, heeft nu een beetje meer verdiend. Zij kopen nu een auto en een frigo op afbetaling. En wat dan? De mode verandert, de mensen worden niet meer ingeschakeld. Nu hangen ze vast aan hun afbetalingen, hangen ze af van de bank. Tot zover hun droom.’

Het kapitalistisch model is paradoxaal, besluit Luciana. ‘Eens mensen geproefd hebben van rijkdom en ze verliezen die weer, hebben ze het gevoel dat hun leven veel minder waard is. Ze zijn slechter af dan voorheen.’ Merken hebben dus een grote verantwoordelijkheid ten opzichte van de mensen die ze tewerkstellen. Helaas beseffen ze dat vaak niet.

Luciana ging in gesprek op het Fair Fashion Fest. Herbekijk de Talk hier.

(Foto header: Luciana Duarte, Ethical Fashion Brazil)